Borelioza z Lyme
Co to jest borelioza z Lyme i jakie są jej przyczyny?
Borelioza z Lyme jest chorobą zakaźną spowodowaną odpowiedzią immunologiczną organizmu człowieka na zakażenie krętkami Borrelia burgdorferi sensu lato. Infekcja obejmuje skórę, stawy, serce oraz ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy.
Rezerwuarem zarazka są ptaki, gryzonie, gady. Od nich zarażają się kleszcze. W cyklu rozwojowym kleszcza wyróżnia się postać larwy, nimfy oraz postać dorosłą. Każda z nich żyje ok. 1-2 lat i musi się żywić krwią kręgowców. Człowieka najczęściej zakażają nimfy.
Gatunek Borrelia burgdorferi sensu stricto powoduje zapalenie stawów oraz objawy neurologiczne, Borrelia garinii zajęcie układu nerwowego, Borrelia afzelii późne zmiany skórne kończyn.
Do transmisji krętków dochodzi po upływie 24-72 godzin od ukąszenia przez kleszcza, dlatego usunięcie kleszcza w tym czasie często zapobiega chorobie.
Jakie badania stosuje się w diagnostyce boreliozy ?
Badanie serologiczne potwierdzające boreliozę wykonuje się po 3-4 tygodniach od ukąszenia przez kleszcza, w tym czasie następuje odpowiedź immunologiczna ze strony limfocytów B. Zalecana jest wykonanie testu przesiewowego metodą ELISA potwierdzonego testem Western Blot.
W przypadku diagnostyki neuroboreliozy konieczne jest stwierdzenie przeciwciał w płynie mózgowo-rdzeniowym.
Przeciwciała w klasie IgM pojawiają się w surowicy po 3-4 tygodniach od zakażenia, natomiast przeciwciała IgG po 6-8 tygodniach. Przeciwciała te mogą się utrzymywać przez wiele lat i nie są pomocne przy monitorowaniu leczenia.
Jakie są typowe objawy boreliozy?
Rumień wędrujący to najczęstszy obaw boreliozy z Lyme. Rozwija się powoli w miejscu wkłucia kleszcza – w ciągu 3-30 dni. Występuje u 80% zakażonych. Jeżeli rumień pojawił się kilka godzin po ukąszeniu i stopniowo zmniejsza się, NIE JEST OBJAWEM BORELIOZY, tylko odczynem zapalnym.
Kolejne zmiany rumieniowe na skórze mogą się pojawić w innych miejscach jako postać rozsiana (może to trwać 3-26 tygodni).
Do późnych zmian skórnych (występujących wiele miesięcy, a nawet lat po ukąszeniu przez kleszcza) należą:
– Chłoniak boreliozowy – spotykany głównie u dzieci. Jest to guzek zlokalizowany w okolicy małżowiny usznej, brodawki sutkowej lub moszny.
–Przewlekłe zanikowe zapalenie skóry kończyn – występuje głównie u dorosłych. Manifestuje się sinoczerwonym obrzękiem skóry, w którego obrębie z czasem dochodzi do zmian zanikowych.
Objawy ze strony mięśnia sercowego – rozwija się do kilku miesięcy po infekcji i manifestuje się zaburzeniami przewodzenia przedsionkowo-komorowymi, zapaleniem osierdzia lub wsierdzia.
Objawy neurologiczne – pojawiają się kilka tygodni od zakażenia i przybierają postać zapalenia opon mózgowych, zapalenia mózgu, zapalenia rdzenia kręgowego, porażenia nerwu twarzowego.
Objawy ze strony stawów – występują od kilku tygodni do kilku miesięcy od zakażenia. Manifestują się napadowym bólem dużych stawów, najczęściej stawu kolanowego. Czasami jest to zapalenie przyczepów ścięgien oraz kaletek maziowych.
Objawy ze strony narządu wzroku – są rzadkie. Może wystąpić zapalenie spojówek, rogówki, tęczówki, siatkówki.
Jak się diagnozuje i leczy boreliozę?
Diagnostykę boreliozy najlepiej wykonać około 5-6 tygodni od ukąszenia przez kleszcza. Badaniami laboratoryjnymi z wyboru są testy serologiczne wykrywające przeciwciała przeciwko B.burgdorferi w klasach IgM i IgG.
Leczenie boreliozy polega na podawaniu antybiotyku przez ok. 21 dni. Pierwsze symptomy skórne w formie charakterystycznego rumienia należy jak najszybciej zgłosić lekarzowi – boreliozę łatwiej wyleczyć w jej pierwszym stadium.
Borelioza rozwijająca się organizmie wiele lat potrafi wyrządzić bardzo wiele szkód i często daje objawy późne; może dojść do wielu poważnych neurologicznych, m.in. zapalenia nerwów czy mózgu.
Nadal nie ma ogólnodostępnego remedium na boreliozę, chociaż uczeni z Francji pracują nad skuteczną szczepionką (VLA15). Obecnie to jedyna aktywna szczepionka przeciwko boreliozie w fazie rozwoju klinicznego.
Na szczęście możemy ustrzec się przed KZM – Kleszczowym Zapaleniem Mózgu. Jest to poważna choroba wirusowa przenoszona przez kleszcze, mogącą prowadzić do groźnych powikłań, a nawet śmierci. Szczepienie profilaktyczne wykonywane w Centrum Dermatologicznym dr Ewy Minkowskiej jest jedynym pewnym zabezpieczeniem przeciw KZM.
Zgodnie z nowymi rekomendacjami Głównego Inspektoratu Sanitarnego na 2021 r., szczepienie zalecane jest wszystkim osobom spędzającym wolny czas na świeżym powietrzu, w tym rodzinom z małymi dziećmi.
